سُنجانڑ مُتوں کائی شئے کائنی
قومی سنڄاݨ اتے شناخت دی اہمیت سمجھݨ سانگھے سئیں راݨا ابرار خالد صیب دی لکھت.
سُنجانڑ مُتوں کائی شئے کائنی!! مُنڈھ لاکن سُنڑدے آیوں ’’پیٹ وچ نہ پئیاں روٹیاں، سبھے گالھیں کھوٹیاں‘‘ ، ول وڈے تھیوسے تاں مارکسی فلسفے دے پرچارک ڈسیندے ہَن ’’بھوکے کا کوئی مذہب، قوم یاوطن نہیںہوتا‘‘ ۔ اساں اے گالھ وی من گھدی، ہک ڈینہہ فاضل پوردے غستان وچوں لنگھدئیں قبریں دے قطبے پڑھدا گیومی تے اچنڑ چیتی چھرکی نکلی، یار سنجانڑتاں موت وی نئیں کھس سگدی، بندے بشردی سنجانڑتاں موت دے بعدوی قائم رہندی اے (ہرقطبے تے لکھیاکھڑا ہائی، فلاں ولدفلاں ذات فلاں، موت دی تریخ ڈیہاڑا فلاں)۔۔۔۔۔ایں توں ایہونتیجہ نکھتا جو بکھ مری، جہالت، بے گھری ودھیک ڈونگھے مسئلے اِن، پر سُنجانڑ سب توں اُتم اے، سُنجاڑ تے ڈھانڈے دی وی انجوانج اے، بیشک سارے ڈاندہکوکم کریندن پرداجلی ڈاند دی انج سُنجانڑاے، تھلوچڑبکری دی باقی بکریں توں انج سُنجانڑاے، روہیلی گئوں دی انج سُنجانڑاے۔۔۔۔۔چیتے کاری نال ہک بیا نتیجہ وی نکلدے جو گُنڑ سُنجانڑ پیداکریندن۔۔۔۔۔ول بئی سُنجانڑ زمین (دھرتی) دی وی ہے، دمان دی آپڑیں سُنجانڑ، بیٹ دی آپڑیں، روہی چولستان دی آپڑیں سُنجانڑاے، سندھ دی آپڑیں سُنجانڑاے ہند دی آپڑیں سُنجانڑاے، عرب دی آپڑیں سُنجانڑاے عجم(فارس)دی آپڑیں سُنجانڑاے، لہوردی آپڑیں سُنجانراے ملتان دی آپڑین سُنجانڑاے۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔سُنجانڑتاں ویلھے دی وی ہے، جتھ ڈینہ رات دی انج وانج سُنجانڑاے اُتھ سیالے ہُنالے دی آپڑیں آپڑیں سُنجانڑاے، جتھ ویلھا کھڑگئے اوں پل دی اپڑیں سُنجانڑاے یار۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔بندہ جیہڑا اشرف المخلوقات(super matter)اے، مونڈھی سوال ایہواے جو اوں دھرتی کوں ،ویلھے کوں مال ڈنگرکوں سُنجانڑ ڈتی اے یاول دھرتی اونکوں آپڑیں سُنجانر کروائی اے، ویلھے اونکوں آپڑیں سُنجانر کروائی اے؟
دھرتی آدم توں پہلوں ہائی پئی، ویلھا وی آدم توں پہلوں ہا پیا، آدم ویلھے نال سُنجانڑیا گئے، دھرتی نال سُنجانڑیا گئے دھرتی آدم نال نئیں سُجانڑی گئی، اتھوں بھنیڑا بھنیج پوندے جودھرتی آدم کوں سپنجانڑڈتی،آدم دھرتی کوں ویلھے کوں سُنجانڑنئیں ڈتی!! (سائنس بھانویں کجھ ودی آکھے) جیکردھرتی آدم کوں سُنجانڑڈتی اے تاں ول کئی مورکھ آئین دا پارلیمنٹ دا آسراگھن کے دھرتی دی سُنجانڑکوں کیویں وٹاسگدے، آدم دھرتی وچوں پیدا تھئے، دھرتی آدم وچوں نئیں پیدا تھئی، پراج آدم خدا بنڑکے پیا اہدے تہاڈی اے سُنجانڑاے، او سُنجانڑنئیں۔۔۔۔۔۔کیا ایہا گالھ من گھنیجے جو ساڈی اوہا سُنجانڑاے جیہڑی توں پیا اہدیں (جیہڑی فطرت دے قانون دے وی خلاف گالھ اے)۔ 1960وچ ایہا جدوجہدتاں مُنڈھ بدھیا ہا جو ساکوں سُنجانڑ لوڑیندی اے، ول سُنجانڑ دی تحریک اگوں تے ٹرپئی، فقیر وستی وستی شہرشہرونج کے مچ لیندے رہ گئے ڈیس سرائیکی دی گالھ اگونہی تھیندی رہ گئی، 1974وچ ملتان کانفرنس تھئی تاں ایہواتفاق تھیاجوساڈی دھرتی سرائیکی دھرتی اے، ساڈی زبان سرائیکی زبان اے، ساکوں آپڑیں دھرتی آپڑیں زبان آپڑیں وجوددی سُنجانڑلوڑڑیندی اے، ول اے نشابرتھیا جو سُنجانڑسانگے انج صوبے دی لوڑھ ہوندی اے، 1818وچ ساڈا انج وجود زورظلہل نال ختم کیتا گیاتے ساکوں وفاق پاکستان وچ ہک وفاقی اکائی قومی سُنجانڑ ڈِواسگدی اے، ول سرائیکی صوبہ محاذبنڑیا (جیندے وچوں ڈھیرساریاں سرائیکی جماتاں نکھتیاں)، ڈوجھے پاسوں استاد فداحسین گاڈی آکھیا جومارکہ، حالی ساکوں خودکوں آپڑیں سُنجانڑ کراونڑ دی لوڑھ اے(اُنہاں سرائیکی لوک سانجھ ٹھہائی)۔
سرائیکی صوبہ محاذ ہووے یا ول سرائیکی لوک سانجھ، گالھ سُنجانڑ دی ہائی تحریک سُنجانڑ دی ہائی، لوڑھ سُنجانڑدی ہائی۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔اساں ہنڑکیویں من گھنوں جو سُنجانڑ مُتوں وی گزارا چل سگدے، ساکوں جو سُنجاڑ ڈیندے پیو قبول اے، ساکوں صوبہ ڈیوو بھلے جنوبی پنجابی آکھ کے ڈیوو!! اے وی سوچنڑ دی گالھ اے جیہڑے اج ساڈی سُنجانڑکوں نئیں منیندے، ساڈے کولوں ساڈی سُنجانڑ کھسنڑ چنہدن اوساکوں سُنجانڑکھسواکے صوبہ ڈیسن؟؟