سلیم انسب

سلیم انسب دی ہک سرائیکی لکھت درج ذیل اے:

"جیویں جو ایں گالھ دا اچھا چھیواں کرنْ اوکھا ہے جو حضرت آدم ؑ دی زبان کیا ہئی تے بعد اِچ زباناں کیویں وجود اچ آئن ۔ لکھت پڑھت دا مُنڈھ کڈٖاں بٖدھا گٖئے یا کرہ ارض تے پہلا سکول کئیں تے کتھاں قائم کیتا ہا تے دنیا دا پہلا شاعر کون ہے؟ توڑے جو ہُنْ یار لوکیں حضرت آدم ؑ دی نظم وی دریافت کر گھدی ہے مگر ایندی روایت بیان کرنْ کنوں قاصر ہِن اگر بیان کردہ نظم واقعی آدم دی ہے تاں تے ایندا مطلب ہے شاعری وی مُنڈھ لا کنوں موجود ہے تے دنیا دا پہلا شاعر آدم ہا۔ اجٖکل سرائیکی وچ غزل گوئی دی روایت دی نویں سِروں بحث چھیڑنْ دی کوشش کیتی ویندی پئی ہے تے مُنڈھلاغزل گو شاعر ہوونْ دے دعویدار وی موجود ہِن تے ہنیں دے دعوے دے انکاری وی۔ کیفی جام پوری کوں ’’سرائیکی شاعری ‘‘ دی تصنیف ویلھے سحر رومانی آپنْے کلام دے نال خط اچ لکھ پٹھیا جو ’’ سرائیکی اچ سبھ کنوں پہلی آزاد نظم تے جدید غزل میں آکھی ہے‘‘ ( ترجمہ) جیکوں کیفی جام پوری ایں نوٹ دے نال ’’ اے ہُنیں دا آپنْاں دعویٰ ہے‘‘ (ترجمہ) ہو بہو شائع کرا ڈٖتا۔ حالانکہ کیفی صاحب دے ریمارکس ’’ اے ہُنیں دا ااپنْاں دعویٰ ہے‘‘ وچ نفی دا اشارہ موجود ہے۔ پتہ نئیں سرائیکی نقادیں تے خودشاعریں کوں کیا مسئلہ درپیش ہے جو سرائیکی ڈوہڑے دا امام ۔ غزل دا پہلا شاعر تے نظم دا موہری جھیاں غیر سود مند بحثاں چھیڑ گھندن تے خود شعراء وی ایں قسم دے دعوے کر تے کیا تمغہ حاصل کرنْ چہندن جڈٖاں جو عطر نئیں عطر دی خوشبو الیندی اے۔ سرائیکی وچ غزل رنگ‘ شاعری مُنڈھ لا کنوں موجود ہے جیویں جو نصر اللہ ناصر ’’ سرائیکی شاعری کاارتقاء ‘‘ اچ لکھدن جو ’’ سرائیکی زبان اچ غزل نما کافیاں تاں ابتدائے قیام کنوں ملدین لیکن باقاعدہ غزل خرم بہاول پوری لکھی اے‘‘ (ترجمہ) جڈاں جو نقوی احمد پوری آپنْے ’’ دیوان نقوی ‘‘ دے پیش لفظ اچ آپنْے دیوان بارے غزلیں دا پہلا دیوان ہوونْ دا دعویٰ کیتے ۔ اگر سرائیکی شاعری اچ غزل دے پندھ تے دید بھنوائی ونجٖے تاں خرم کنوں پہلے وی شائع شدہ سرائیکی غزلیں دے کتابچے تے کتاباں ڈٖیکھنْ کوں ملدن جیویں جو پُر جوش دا’’ کلامِ پُر جوش ‘‘ 1933 ء ۔ محمد یار صدیقی دلسوز دا باقاعدہ غزل دے عنوان نال ’’ غزلیات دلسوز‘‘ ۱۳۲۹ھ ۔ پنوں زادہ شاد دی ’’ فغانِ شاد‘‘ 1964ء ۔ دلدار بلوچ ’’ ڈُکھ دی چھاں‘‘ 1968ء ۔ شاد گیلانی’’ ہاں دے بیرے‘‘ 1973ء ۔اقبال اظہر ’’ سچ کوں مرچاں ‘‘ 1973ء ۔ قاسم جلال ’’ پھلاں دی سیج ‘‘ 1975ء ۔ جڈٖاں جو سرائیکی مجلس ملتان دے آہر نال منعقدہ 1972ء تے 1973ء دے طرحی مشاعریں دا مجموعہ وی چھپ چکا ہا۔ ایویں اقبال سوکڑی دیاں کتاباں ’’ڈُکھ دی جنج‘‘ تے ’’ہنجوں دے ہار ‘‘ 1976ء اچ منظر عام تے آیاں ۔ میر حسان الحیدری آپنْے مضمون ( شائع ماہنامہ سرائیکی ادب ملتان) اچ سردار کوڑے خان( 1800 1896-ء) دی غزل دا حوالہ وی ڈٖتے۔حضرت خواجہ غلام فرید.۔ سچل سرمست دے کلام اچ شاندار غزلاں موجود ہِن۔ کیفی جام پوری سَٹھ دے ڈٖہاکے وچ سرائیکی غزلاں تے نظماں لکھدے پئے ہَن۔ دلشاد کلانچوی 1969ء اِچ غالب دے غزلیں دا سرائیکی ترجمہ شائع کیتا جڈٖاں جو او اے ترجمہ 1967ء اِچ کر چکے ہَن۔ لیکن ایندے باوجود ساڈٖے ناقدین’’ سرائیکی اچ غزل‘‘ دے عنوان نال‘‘ سرائیکی غزل دے حق تے مخالفت اچ مضمون لکھ ماریے م۔ی ۔قیصرانی سوجھلا رسالہ اچ مخالفت دا مضمون شائع کرایا۔ حیدر قریشی حمایت اچ مضمون لکھیا تے ایندے نال 38 سرائیکی غزلیں دا نتخاب چھاپیا۔ محمد اسلم رسول پوری ’’ سرائیکی وچ غزل دے امکانات ‘‘ دے عنوان نال حق اچ مضمون لکھیا جیڑھا ہُنیں دی کتاب تلاوڑے اچ شامل ہے۔ دلشاد کلانچوی وی حق اچ لکھدیں ہوئیں’’ سرائیکی شاعری داگوتم بدھ‘‘ دا عنوان بٖدھا تے سرائیکی ادب ریت تے روایت اچ چھاپیا۔ ریاض رحمانی دے مجموعہ کلام ’’ سوچاں خوشبو لفظ گلاب‘‘ دے فلیپ اچ احمد ندیم قاسمی لکھدن ’’ غزل فارسی ‘اردو دی خوبصورت صنف ہے اتے سرائیکی جھئیں مِٹھی زبان اِچ غزل دی کمی کوں دورکرنْ ثواب دا کم اے‘‘ (ترجمہ) جیویں جو کیفی جام پوری آپنْی کتاب’’ سرائیکی شاعری ‘‘ دے باب’’ اصناف سخن ‘‘ اچ لکھدن جو ’’ ڈوہڑہ سرائیکی شاعری دی آسان صنف ہے تے ایں زبان دا ہر شاعر آپنْی شاعری دا منڈھ ڈٖوہڑے نال ای بدھیندے‘‘ خلاصہ کلام جوغزل سرائیکی شاعری دے نال نال پندھ کریندی اساں تئیں پُجٖی ہے ایہ بٖئی گاٖلھ ہے جو مُنڈھ اچ ایں صنف دو گھٹ شاعریں توجہ کیتی ہے ۔ہُنْ جیکر کوئی غزل دے نال جدید دا سابقہ لا تے غزل دا پہلا شاعر بنْ ونجٖے تاں اوندی مرضی۔"

نمونہ کلام

آ ڑی سینگی شیدنڑ کھیڈوں

نہ ڑی میکوں خان مریسی

گڈی دی اج شادی ہے پئی

میڈا تاں کم اونویں لاتھے

بوھاری پھیر کے تھاں منجھیساں

بے وی کم کوئی تھوڑے کائنی

کپڑے دھوونڑیں کٹھے تھئے پئین

کم کریندیں شام تھی ویسی

بی بی دا ول سر گھٹیساں

ماء بیمار اے تانگھ اچ ہوسی

اتھوں بچدی روٹی چیساں

نکڑی بھینڑ اے اماں تے میں

رل مل تھوڑی تھوڑی کھاؤسوں

نام اللہ دا گھن سم پوسوں

او ڈیکھ بی بی ہنڑ وی ساکوں

کاوڑ دے نال ڈیہدی پئی اے

اچھا بختو اللہ حافظ

اچھا رانڑو اللہ بیلی

(سلیم انسب)