سری نیواسا رامانوجن

بھارت دے مشہور ریاضی دان ہن، انہاں دا پورا ناں سری نیواسا آینگر رامانوجن ہئی۔ ریاست تمل ناڈو وچ 1887ء وچ پیدا تھئے۔ رامانوجن دے بارے آکھا ڳیا ہے کہ انہاں کوں "لامحدود دی سمجھ ہئی"۔ برصغیر نے پچھلی ترئے صدیاں وچ سب توں ذہین شخص جیہڑا پیدا کیتا اوہ رامانوجن ہن۔ سب توں وݙی ڳال ایہ ہے کہ راما نوجن دی وفات محض 33 سال دی عمر وچ تھئی۔ رامانوجن 1887ء وچ پیدا تھئے تے جوان عمر وچ ہی ٹی بی دے عارضے نال 1920ء وچ فوت تھی ڳئے۔

ابتدائی حالات

ریاضی نال بے انتہا لگاؤ دی وجہ توں انہاں کوں کالج پہنچ کے تعلیم چھوڑنی پئی کیونکہ اوہ دیگر مضامین دی طرف توجہ نہ ݙے سڳدے ہن۔ پیسیاں دی کمی دی وجہ توں رامانوجن دا گزارا زیادہ تر خیرات تے ہئی مگر انہاں دی ریاضی وچ دلچسپی برقرار رہی۔ رامانوجن نے مدراس وچ کلرک دی نوکری شروع کر ݙتی لیکن نال نال انہاں نے لوگاں کوں اپݨے ریاضی دے علم نال متعارف کراوݨ دے کوششاں جاری رکھے۔

علمی کارنامے

انہاں نے کیمبرج یونیورسٹی دے ریاضی دے ماہرین کوں خط لکھݨا شروع کر ݙتے۔ رامانوجن کوں تریجھے ہی خط دے بعد اوں وقت کامیابی حاصل تھی ڳئی جݙݨ پروفیسر جی ایچ ہارڈی نے رامانوجن دے ݙاہ صفحات دے خط وچ ݙتے ڳئے ریاضی دے مسئلیاں تے غور کرݨ دے بعد انہاں کوں کیمبرج سݙ گھدا۔ رامانوجن نے ریاضی دی تعلیم باقاعدہ حاصل نی کیتی پر کیمبرج وچ ہک ریاضی دان نے سݙایا، اتھاں کم کیتا، 3100 ایکویشنز تے رزلٹس دریافت کیتے۔ انہاں دی ذہانت دا ہک قصہ انہاں دا نمبر ہے جینکوں اساں ریاضی وچ رامانوجن نمبر دے ناں نال ڄاݨدے ہیں۔ تھیا ایویں کہ کیمبرج دے ریاضی دان Hardy انہاں کوں ملے تاں ایہ اوں وقت گݙی وچ سامان رکھدے پئے ہن۔ ہارڈی نے آکھا کہ میں پریشان ہاں، انہاں نے پچھا کہ کیا وجہ ہے؟ ہارڈی نے آکھا کہ میں ہݨیں ٹیکسی تے 1729 نمبر ݙٹھے، کیا ایں نمبر وچ کچھ خاص ہے؟ رامانوجن نے کجھ سیکنڈ دے بعد آکھا کہ ہا ایہ سب توں چھوٹا نمبر ہے جیہڑا ݙو مختلف نمبرز دے کیوبز دا سَم ہے

1729 = (1)^3 + (12)^3 = (9)^3 + (10)^3[9]

رامونجن صرف میٹرک تک تعلیم حاصل کر سڳے۔ ہر دفعہ ایف-اے وچ داخلے دے ٹیسٹ وچ تمام مضامین وچ فیل تھی ویندے تے ریاضی وچ وی واجبی نمبر حاصل کریندے کیونکہ ایہ ٹیسٹ وچ صرف اُنھاں سوالاں دا جواب ݙیندے جنہاں کوں اہم سمجھدے ہن، باقیاں کوں چھوڑ ݙیندے۔ اوں صورت وچ شدید غربت وچ رہیے تے فاقیاں وچ زندگی بسر کیتی لیکن خود ہی ریاضی دی تحقیق جاری رکھی۔ 1910ء وچ انہاں دی رسائی راماسوامی ایئار نال تھئی جیہڑے ہندوستان دی ریاضی سوسائٹی دے بانی ہن۔ جیندے بعد رامانوجن کوں کجھ پزیرائی ملی تے اے مدراس یونیورسٹی وچ آوݨ ونڄݨ لڳے۔

انہاں نے اپݨے زمانے دے یورپ تے امریکا دے تمام وݙے ریاضی دے ماہرین کوں خطوط لکھے تے اپݨے وضع کردہ قوانین دے ثبوت بھیڄے کیونکہ رامونجن باقاعدہ ریاضی دی تعلیم نہ رکھدے ہن ایں کیتے انہاں دے ثبوتوں وچ زبان تے علامتاں بالکُل غیر مانوس ہن۔ کہیں وی ریاضی دان نے انہاں کو گھاہ نہ سٹی سوائے جی ایچ ہارڈی دے جیں نے اوندے خط ݙیکھ کے ایہ فیصلہ کیتا کہ ایہ کوئی شعبدے باز ہے تے ایندے خط ردی وچ سٹے لیکن بہت گہری سوچ وچ رہیا کہ اگر ایہ کوئی شعبدے باز وی ہے تاں اتنے گہرائی وچ فارمولیاں دا ڄاݨنا وی کوئی گھٹ نی ول اوں نے رامانونجن نال خط و کتابت شروع کیتی تاں معلوم تھیا کہ ایہ تاں جینئیس ہے تے ایں غرض نال کہ ایں کوں ریاضی دی جدید تعلیم ݙتی ونڄے۔ 1914ء وچ انگلستان سݙوایا جتھاں ایہ شدید سردی تے صرف سبزی خور ہووݨ دی وجہ توں زیادہ دیر صحت مند نہ رہ سڳے تے 1919ء وچ برصغیر ول آئے تے 1920ء وچ وفات پا ڳئے۔

وفات

رامانوجن پنج سال کیمبرج وچ گزارݨ دے بعد 1919ء وچ بھارت واپس آئے تے ہک سال دے بعد انہاں دا انتقال تھی ڳیا۔ رامانوجن دی برطانیہ دے سخت سرد موسم وچ صحت بہت خراب تھی ڳئی ہئی جتھاں انہاں نے ہمیشہ صرف سبزیاں تے مشتمل خوراک کھادی۔ رامانوجن دی تحقیق نے جدید دور وچ ڈیجیٹل انقلاب دے بیج بیجے۔ خودکار ٹیلر مشیناں جنہاں نال پیسے کڈھوائے ویندن رامانوجن دا نظریہ پارٹیشن دے تحت کم کریندن۔