سرائیکی پہاکے

سرائیکی زبان دا اے وکھرپ ئِ جو ایندے ئِ چ بعض اکھاݨان ایجھیئاں وی ہِن جنھیںدیاں تخلیق کرݨ آلیاں عورتاں ہِن۔ لہٰذا ایھو جھیئاں اکھاݨاں جیندیاں خالق عورتاں ہوون یا انھیں کو ں عورتیں دی زبا ن کن ادا کرݨ دی آہر کیتی ڳئی ہووے ۔ عام اصطلاح ئِ چ انھیں کوں ’’پہاکے‘‘ آکھیا ویندے ۔ ݙوجھے لوظاں ئِ چ ’’پہاکے‘‘ او ’’اکھاݨاں ‘‘ ہن جہڑٖیاں جو عورت دی زبان کنوں ادا تھیون ۔ انھیں اکھاݨیں وچ طنز دا پہلو وی ہوندے تے اصلاح دا پہلو وی۔

’’پہاکے ‘‘ زیادہ تر ݙو حصیں تے مشتمل ہوندن ۔ عام طور تے اے ݙوہیں حصے ہم قافیہ ہوندن۔ پہاکے سرائیکی زبان دے سݨھپ تے اوندے وکھرپ کوں نشابر کریندن۔ دنیا دی کہیں وی ٻئی زبان ئِ چ پاتیٔں ون٘ڄݨ آلئیں اکھاݨیں کوں عورت تے مرد دے لحاظ نال انجو انج نھئیں کیتا ویندا جیویں جو سرائیکی زبان ئِ چ انھیں اکھاݨیئں کوں انجو انج حیثیت ݙتی ویندی ئِ۔ اے وکھرا تے انوکھا پن صرف سرائیکی زبان دے اکھاݨیں کوں ای حاصل ئِ۔ جو انھیں کوں ݙو وکھو وکھ ونکئیں ئِ چ ونڈ ݙیندے۔ سرائیکی زبان دے کجھ پہاکے ملاحظہ ہوون۔

(1)جیویں ما اونویں ماسی، کندھ ایرے تے آسی ۔ (2)ارسی کرسی، کندھ ایرے تے ٹُرسی۔(3)آپ ہوویں تکڑی ، تاں کیوں لڳی پھکڑی ۔ (4)پتر منگݨ ڳئی ، ہتھوں پئے کھسوا آئی ۔ (5)گنجی کیا دھوسی، کیا نپڑیسی ۔(6)بکھ دی ماری نہ موئی ، غمیں دی ماری مرڳئی ۔ (7)عمراں گزاری پیکئیں ، ناں اللہ وسائی ۔ (8)صورت ٻہہ ݙٹھا ، کیرت ٻہہ کھادھا۔ (9)سر چِٹا، مغز پھِٹا۔ (10)سانگا کرکے سُتی ، اَٹّا کھا ڳئی کُتی ۔ (11)رَن وِللی کیویں ڄاپے ، ڳالھ کریندی کھِلے آپے ۔

اے ڳالھ ڳنڈھ ٻدھݨ آلی ئِ جو سرائیکی اکھاݨاں ہوون یا سرائیکی پہاکے اے زمانے دے نال نال آپݨے تخلیقی عمل کن گزردے رہندن۔ ہک ایاݨا ٻال ٻولݨ دا ڈھنگ آپݨی ما کِن سکھدے اینہہ واسطے کہیں وی انسان دی بنیادی زبان کوں اوندی ’’ مادری زبان‘‘ آکھیا ویندے ۔ اینہہ ڳالھ کِن اے حقیقت نشابر تھی کے سامݨھے آندی ئِ جو ’’ تریمتانویں زبان (عورت دی زبان) کوں ای ہمیشاں منڈھلی تے اصلی زبان سمجھیا ویندے ۔ سرائیکی ’’پہاکے‘‘ چونکہ تریمتانویں زبان دے زُمرے ئِ چ آندن اینہہ واسطے پہاکئیں دی زبان خالص تے اصلی زبان شمار کیتی ویندی ئِ۔

اے ڳالھ وی سمجھݨ آلی ئِ جو سندھی زبان ئِ چ اکھاݨ کوں ای پہاکا آکھیاویندے ۔ سندھی ٻولی دی تاریخ جہڑی جو 1956 دی لکھیئل ئِ تے ایندے مصنف ’’بھیرومل مہر چندا ݙوانی ‘‘ دا آکھݨ ئِ جو اڄاں تیئں سندھی لکھاری فقط ݙڈھ ہزار پہاکے جمع کرکے طبع کروا سڳئن ۔ جݙاں جو سرائیکی اکھاݨیں تے پہاکیں دا ݙہ ہزار توں ودھ ذخیرہ زیور طباعت کن آراستہ تھی چکے مستقبل قریب تائیں انشاء اللہ اے ذخیرہ کئی گنا تھی ویسی ۔ سرائیکی زبان دی وسعت دا اے ہک وݙا ثبوت ئِ۔