سئیں مسیح اللہ خان جام پوری دے اظہاریئے

سئیں مسیح اللہ خان جام پوری دے ’’اظہاریئے‘‘ ݙیکھ تے دِل خوش تھے ، تے نال اے ڄاݨ تے وی خوشی تھئی اے جو آزاد نظم تے نثر دے وچاڳ ہک نویں ادبی ونکی سامھے اَئی اے ،جینکوں ’’اظہاریئے‘‘ دا ناں ݙتا ڳے ۔ اے ہک نواں تے تریخی کم اے ،آوݨ آلے وقت اِچ لکھاری اظہاریئے بارے اپݨا اپݨا اظہار خیال کریسن۔

میں مسیح اللہ خان توں پُچھیئے ، سئیں ! تہاݙی اِنہاں نظماں کوں کیا آکھسوں، اُنہاں وی ایہو فرمائے جومیں اپݨے مونہوں تعریف نی کرݨ چہندا ، اتنا آکھداں جو اے میݙے دِل دی آواز اے جینکوں اُردو اِچ ’’اظہاریئے‘‘ آکھیا ویسی ۔ ’’اظہاریئے‘‘ اُردو اِچ وی ہِن تے سرائیکی وچ وی ، اُردو دے مہاندرے لکھاری تے شاعر سئیں رضی الدین رضی خان صیب دی شاعری کوں نظم دا ناں ݙیندے ہوئے لکھدن

’’اصل بات تو یہ ہے کہ مسیح اللہ خان نے اپنے جذبات اور احساسات کو کسی پابندی کو خاطر میں لائے بغیر صفحہ قرطاس پر منتقل کر دیا ہے لیکن میں انہیں نظمیں اس لئے کہہ رہا ہوں کہ ان میں ہمیں جابجا شعری حسن اور لطافت دکھائی دیتی ہے۔‘‘

اظہاریئے بارے رضی الدین رضی دی تصدیق نال ہک ’’خطرہ‘‘ پیدا تھی ڳے جو اظہاریئے پڑھ تے میں جہے ڈھیر سارے لوک ،جنہائیں وچ شاعری دے پرے پرے تئیں کوئی آثار نی ݙسدے ، شاعر بݨ ویسن ، کیوں جو جئیں ویلے میں مسیح اللہ خان دی شاعری پڑھی اے ،او اتنی سوکھی تے آسان اے جو میݙا اپݨا رو تھی پے ،میں آکھداں جیویں میݙا دِل کریندے ایویں ڈھیر کنہائیں دا رو وِسکسے تے او ایویں شاعر بݨ ویسن ، جیویں عطاء اللہ خان عیسیٰ خیلوی کوں سُݨ تے ڈھیر سارے نینگر گلوکار بݨ ڳن ، میں اے گاٖل نجھا تے صاف صاف ݙسݨ چہنداں جو جیکر میݙے نال شاعری دا کوئی حادثہ پیش آ یا تاں ایندے ’’ذمے وار‘‘ مسیح اللہ خان ہوسن۔

خان صیب دی شاعری دا ’’سرکاری ونڈ‘‘ مطابق وݙا بھانگا اُردو دے ’’نصیب‘‘ اِچ اَئے ، سرائیکی شاعری دے تھولے ہووݨ دے شکوے دے نال ، اپݨے بَھنے تُرٹے لوظیں اِچ میں اپݨی تُھتھ مُتھ گاٖل سرائیکی بارے کرینداں تے  ݙسݨ چہنداں جو سرائیکی حصے اِچ پہلی نظم ’’وسیب دی تریہہ‘‘ ہے ، خان صاحب وݙی درد مندی نال ترسی دھرتی ترسے لوک ، ترسے وَݨ تے ترسے پکھیں دا ذکر کریندے ہوئے پھینگ پھینگ پاݨی سانگے دُعائیں دا ذکر کیتے تے نال اے وی ݙسائے جو پاݨی دے سوال دا کوئی جواب نی ݙیندا جو سارے گونگے ٻاتے ، لولہے لنگڑے تے اَندھے مُندھے ہِن ۔کوئی ولدا ݙیوے بھاویں نہ ݙیوے مسیح اللہ خان دی نظم دی شکل اِچ اے سوال ہمیش موجود رہسے جو ست دریاویں دی سر زمین سرائیکستان کوں تریہہ کئیں ماریے؟

نظم سنگ تے سنگھار اِچ مسیح اللہ خان اپݨے سنگتیں تے اُنہائیں نال گزری وہاݨی کوں یاد کریندن ۔ ’’میݙے مولا‘‘ ایں نظم اِچ مسیح اللہ خان ظلم دے خلاف احتجاج کریندن تے اللہ سئیں کوں آکھدن اللہ سئیں آ ! تلے لہہ آ تے اپݨی مخلوق کوں بچا ، تلے لہہ آ! اے وی ہک بحث اے ، پر مولوی صاحبان جو اَکھیندن اللہ سئیں اُتے رہندے وَل مخلوق کوں ایویں آکھݨاں پَمدے نتاں او تاں شہ رگ توں وی نیڑے ہے۔

مسیح اللہ خان دیاں نظماں ’’ریس کریسی جڳ ، کوڑ ڄما لکھا کما، یار ݙیکھاں ، گدا ، حد وی کائنی ، پندھ تے جھمراری جھمری جھمری ٻہوں چنگیاں نظماں ہِن ، ہک نظم ہے ’’جیندا رہوے پاکستان‘‘ ایندا مُنڈھ ایویں ٻدھیندن جو ’’سرائیکستان عالی شان ، مٹھے لوک سوہݨی سُنڄاݨ ، ایں نظم وچ خان صیب پاکستان کوں جیوݨ دی دُعا ݙیندن ، چولستان دی خیر منگدن تے نال وطن وسیب دے واسیں کوں ہمت ، آس اُمید دے حوالے نال خواجہ فرید سئیں دا ہک شعر سُݨیندن جو ’’تھل مارو دا پینڈا سارا تھیسی ہک ٻلہانگ‘‘ میݙے اپݨے خیال مطابق خان صیب دی اے نظم ساری کتاب تے اُنہائیں دی ساری شاعری دا حاصل اے ، میݙی دُعا ہے جو خان صیب دی اے کتاب ایں توں پہلے آلی کتاب ’’نگارخانہ‘‘ وانگے قبولیت دا شرف حاصل کرے تے جیویں ’’نگارخانہ‘‘ دے ایڈیشن ولا ولا شائع تھیندے پِن ، ایویں ’’اظہاریئے‘‘ وی ولاولا آوِن ، اے وی دُعا ہے جو اللہ سئیں خان صیب کوں صحت دی بادشاہی ݙیوے تے اُنہائیں دا سایہ اساݙے سریں تے ہمیش سلامت رکھے۔(آمین)

حوالہ

·        معروف سرائیکی دانشور سئیں ظہور دھریجہ دی کتاب سرائیکی قلم قبلیہ وچوں چوݨ