سئیں دلنور نور پوری دیاں نظماں

اونویں تاں ساری دی ساری شاعری کوں نظم آکھیا ویندے پر نظم دے ݙو حصے بݨائے ویندن ، ہک آزاد نظم تے ٻئی پابند نظم ۔ آزاد نظم نویں شاعر لکھدے پن پر پابند نظم ازلاں توں لکھیندی امدی اے ۔ واراں ، جنگ نامے ، رزمیہ ڳاوݨ ، لوک قصے ، لوک شاعری ،سہرے ، موسماں دے گیت، چرخہ ، ڈھولہ، گانمݨ تے ایویں شاعری دیاں ٻہوں ساریاں ونکیاں ایجھیاں ہن جیرھیاں در اصل نظماں ہن پر انہاں وچ اصلاحی نظمیں دی اپݨی الگ ہک سنڄاݨ اے۔ سئیں دلنور نور پوری دیاں چند اصلاحی نظماں نظم دی حقیقت کوں سمجھݨ سانگے کافی مدد ݙے سڳدین ۔ جیویں جو نظم لٻاری ، رشوت تے ممبری داجھیڑا ۔

کہیں وی قوم دا لوک ورثہ اکھاݨ ،بجھارتاں ، لوک داستاناں ، سماجی نظماں تے لوک گیت ہوندن ،سرائیکی وسیب اچ لٹ مار تے قتل عام ہک عرصے توں جاری اے ۔ حملہ آور تے حملہ آوری دیاں شکلاں تبدیل تھیندیاں رہ ڳن پر حملہ آوری دی چھل نی رُکی ۔ وسیب دے لوکاں اپݨی اپݨی جاہ تے مزاحمت جاری رکھی ، واراں لکھیاں ڳیاں ، مزاحمتی نظماں وجود اچ آیاں ۔ ٻیاں تاں ٻیاں ظلم ، زیادتی تے ڈڈھپ دے خلاف اکھاݨ آکھئے جیویں جو ’’ ݙاڈھے دے ݙو بھانگے  ، ݙاڈھیں نال وپارتے ݙیندیں گھندیں سئیں ، لڑݨ سانجھ پٹیجن ٻوٹے ، سُکی نال سنی ٻل ویندی اے ، غریب دی ماء نہ ویاوے، غریب دی کُتی شاہ کوں بھونکے تاں شہر دا شہر مراوے ‘‘۔ ایویں اکھ چکی تبالوں غرق، سچ کوں مرچاں ، سئیں دلنور نور پوری دیاں اصلاحی نظماں تے ٻئے شاعریں دیاں وسیبی نظماں ݙیکھوں تاں پتہ لڳدے جو وسیب دے لوک کتنے سیاݨے ہِن ۔

لوک میں توں پچھدن جو سرائیکی وسیب کیا ہے ؟ میں آکھداں بہشت ۔ او آکھدن کیویں؟ میں ݙسینداں جو قرآن مجید اچ اللہ سئیں بہشت دے بارے فرمائے جو باغ ہوسن ، کھیر تے نہراں ہوسن، ایہو سب کجھ سرائیکی وسیب اچ ہے ، وسیب دیاں فصلاں ݙیکھو ، امب ، امبیں دا ٻور، ٻور دی خوشبو، امبلیاںتے ول انہائیں دے رنگ ݙیکھو ، ول آپ ݙسو جو سرائیکی وسیب بہشت ہے کہ کئیناں؟ میں ݙساں جو سرائیکی وسیب دے نشابر نشانیاں وچ روہ ، روہی ، تھل ، دمان آندے ، وسیب وچ پہاڑ وی ہن ، دریا وی ہن ، صحرا وی ہن تے میدانی علاقے وی ہن ۔ وسیب دا سارا نقشہ ہو بہو بہشت وانگے ہے ۔ زبان تے زمین دا ٻہوں اثر ہوندے ، جیکر تُساں دریائی علاقیں وچ ویسو تاں تہاکوں دریائی ، صحرا وچ صحرائی تے میدان وچ میدانی گیت ، نظماں تے شاعری ملسے ۔ سارے جڳ جہان وانگوں سرائیکی وسیب دی دیہات تے شہراں وچ ونڈیا ہویا ہے ۔ پر دیہاتی تے شہری کلچر اچ ٻہوں زیادہ فرق ایں سانگے کائنی جوسرائیکی وسیب تے قابض قوتیں وسیب دے شہراں کوں وی دیہات آنگے آکھیا ہوئے ۔ اتھاں کوئی ایݙی وݙی صنعتی ترقی نی تھیوݨ ݙتی ۔ ہک ٻیا اے تھئے جو سرائیکی وسیب کوں محکوم بݨا تے ٻاہروں آوݨ آلے حاکمیں لُٹ مار کوں اپݨا وطیرہ بݨائے تے رشوت دا بزار گرم کیتے ۔ رشوت خور کیویں لٹیندے ، انسانیں کوں کیویں ذلیل کریندے ، اے سارا کجھ تُساں دلنور نور پوری دی نظم رشوت وچ ݙیکھ سڳدو۔ اساݙی بہشت جہی دھرتی کوں دوذخ کئیں بݨائے ؟ اے ویورا کہیں ٻئے ویلھے ۔

جیویں میں پہلے آکھئے سرائیکی زبان وچ کھل ہس تے ٻٹ کڑاک بارے نظماں ازلاں توں لکھیندیاں آئن ،این توں ودھ اصلاحی نظماں لکھݨ دی اتھاں مضبوط روائت موجود اے ، اصلاحی نظماں ٻہوں شاعراں لکھن ۔ سئیں دلنور نور پوری بہترین اصلاحی نظماں لکھین ، انہاں وچ جوا ، منشیات ، رشوت ، فضول خرچی ، چوری ، ہیرا پھیری ، گستاخی ، بے فرمانی ، بے ادبی تے ٻئے موضوعات وی شامل ہن ۔ تُساں ضرور پڑھو تے تُساں اساں سارے سئیں دلنور نور پوری دی سرائیکی خدمات کوں سلام پیش کریندے ہوئے انہاندی مغفرت سانگے دعا کروں۔

حوالہ

·        معروف سرائیکی دانشور سئیں ظہور دھریجہ دی کتاب سرائیکی قلم قبلیہ وچوں چوݨ