دلنور نور پوری
اصل ناں احمد بخش
قلمی ناں دلنورؔ نور پوری
جٖمنْ 1958ء
جاہ پتہ نور پور نورنگا ضلع بہاولپور
دلنورؔ نور پوری سرائیکی وسیب دا اوہ خدمت گار ہے جَیں ڈیرہ اسماعیل خاں توں گھن کے صادق آباد تائیں تے ڈیرہ غازیخاں توں گھن کے خانیوال تے سرگودھا تائیں دے شاعراں کوں کتاب دے ذریعے کٹھا کر کے ہک بٖئے دے قریب کر ڈٖتے۔آپ دیاں خدمات قابلِ تحسین ہن تے ہمیشہ یاد رکھیاں ویسن۔
دلنور نور پوری 24 دسمبر 1957 کوں رحیم یار خاں دی تحصیل لیاقت پور دی وستی چھپری چھتن شاہ وچ جمے۔
پروفیسر ذوالفقار احمد راں انہاں دے بارے وچ لکھدن کہ:
"میݙا جٖم پَل سرائیکی دھرتی دا ھے۔ بابے ݙاݙے تے پتہ نی کتنی نسلاں توں ایں دھرتی تے وَسدے پئے ہئیں ۔ میں نہ شاعر ہاں ، نہ ادیب ہاں ، نہ کوئی وݙا دانشور ہاں پر ایں دھرتی دا پُتر ضرور ہاں۔ ایہا محبت میکوں کہیں کہیں ویلے سرائیکی دے تھیوݨ والے کٹھاں وچ دُھرکا ویندی ھے۔کُجھ ݙینھ پہلے میکوں صابر شفیق آکھیا جودلنور نور پوری دی یاد اچ ہک پروگرام تھیندا پئے، جُٖلوں؟۔ میں آکھیا ، ضرور جُٖلسوں۔اوں ݙینھوار صابر میݙے کول اَپڑ یاتے اساں جھوک سرائیکی تے پروگرام اچ پُجٖ ڳیوسے۔ وݙے وݙے سرائیکی مُہاندرے کٹھ وچ ٻیٹھے ہَن ۔ پروگرام شروع ہا ،عبدالباسط بھٹی سئیں کمپیئرنگ کریندے پئے ہَن اُنھاں میکوں وی سٹیج تے سݙ گھِدا۔ اوں موقعے میں اِتنا اَلا تے سٹیج چھوڑ ݙتا جو دلنور دی شاعری دا سایہ ساݙے سِراں تے قائم رہے،ایں توں ودھ نہ اَلا سڳیم ۔ پروگرام مُکیا تاں میں دلنور نورپوری دی کتاب’’متاں مِل پووے‘‘ گھِن گھر آ ڳیم اُنھاں دی شاعری پڑھی تاں چس آ ڳئی۔میں بُنیادی طور تے سیاسیات دا طالب علم ہاں ایں سانگے میکوں دلنور دی شاعری وچ اپݨے وسیب وچ موجود سماجی بُرائیاں تے سیاسی مسائل دا ڈھیر سارا عکس نشابر نظر آیا۔ دلنور ؔ دی شاعری پڑھیم تاں میکوں نیرو دا روم یاد آگیا اوندی بانسری یاد آڳئی تے ول میکوں یادآیا جو نیرو وی نہ ریہا اوندی بانسری وی نہ رہی تے روم دی تہذیب وثقافت دا نشان وی مِٹ ڳیا ۔ میکوں سپارٹا یاد آ ڳیا جتھاں طاقت دا ماݨ کیتا ویندا ہا جتھاں جنگجو وَسدے ہَن ۔ ایتھنز دے واسیاں کوں تنگ کریندے رہندے ہَن۔ کوجھی تاریخ دا ایہ باب وی بند تھی ڳیا اتے ایتھنز اڄ وی تاریخ دے لفظاں وچ موجود ھے جو اوندا نظام انصاف تے ہا۔ اینویں اسلامی تاریخ اچ یزیدیت دے کوجھے موڑ وی اکھیں سامݨیں آ ڳئے ۔میکوں ایں ڳالھ دا شدت نال احساس تھیا جو ظُلم زیادہ دیر تاݨیں زندہ نئیں رہندا تے ظلم دے سامہیں سچ دا ہوکا ݙیوݨ والا ہمیش زندہ رہ ویندے ۔ ہلاکو تے چنگیز خاں جہیں لوک وی مسمار تھی ڳئے۔ اینویں انصاف دی چوکھٹ تے برطانوی چرچل میݙیاں اکھیں دے سامݨے آڳیا جیندے کول برطانیہ دے اشراف آئے تے اکھیونے جو ہٹلر فرانس کوں کھادی ویندے۔ اوں موقعے چرچل ایہ تاریخی جُملہ اَلاݨا ’’جیڑھے مُلک اچ انصاف ہووے اونکوں کوئی فتح نئیں کر سڳدا ونجٖو تُساں سُم پوو و۔‘‘ وَل ہٹلر گُمنام تھی ڳیا تے جرمنی دے ݙوں حصے تھی ڳئے۔ سئیں دلنور ؔ نور پوری وی اساݙے وسیب اچ ایجھیاں بُرائیاں کوں ختم کرݨ دی ڳالھ ٹوری ھے۔ اُنھاں اپݨے دیس تے دھرتی نال محبت دے ڳانڈھے کوں جوڑئیے۔ اساݙی وَسوں وچ جنم گھِنݨ والیاں کئی بُرائیاں دا ذکر اپݨی شاعری اچ کیتے ۔ ہک قطعہ مثال دے طور تے پیش ھے:
قانون جتھاں کمزور ہووے
ہر عادل رشوت خور ہووے
ݙس مُلک ترقی کر سڳدے
جئیں مُلک دا حاکم چور ہووے
دلنورؔ نور پوری صوفی، درویش تے سادہ انسان ہا ۔ اوندی شاعری کوں پڑھ تے میکوں ایہ احساس تھیندے جودلنورؔ سرائیکی وسیب دے کہیں وی اقبال ؔ ، شیکسپیئر ، گوئیٹے اتے ورڈ ورتھ توں گھٹ کوئینی۔"
- متاں مِل پووے
- دلنور دے ݙوہڑے
- ݙوجھی شادی
- سچ کوں مِرچاں
- پُتر جواری
- بے فرمان پُتر
- ووٹ دا حق دار کون؟
- ݙو جگ دا سلطان
- وندلاوے
- ابھردے تارے
- ازلی دشمن
- انویہہ سو اٹھاسی دی چھل
- چسولے ݙوہڑے
- چمچے گیر
- رشوت
- صدر صدام
- فیشن
- گلاب دے پھُل
- گھوٹ جوان
- گھوٹ کنوار
- لال کنوار
- لٻار
- لکھ روپے دیاں ڳالھیں
- مٹھڑے ٻول
- مٹھیاں ڳالھیں
- محبت دے موتی
- مطلب دی یاری
- ممبری دا جھیڑا
- نایاب ݙوہڑے
- وانڈھے دی ارداس
شاگرد شاعراں دے ناں
لکھو- جاوید شانی
- محمد اشرف باقر
- عارف گلشن
- عابد ظامی
- ظفر مسکین
- حاجی عید احمد دھریجہ
- یار محمد یارو
نمونہ کلام
لکھودلنؔور نورپوری صاحب مرحوم دی ہک مزاحیہ تےاصلاحی نظم
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
جیکر ݙوجھی رن پرنیسیں
جو دم جیسیں اوکھا تھیسیں
رناں کنوں روز کٹیسیں
کُٹ کُٹ ݙیسن پسلیاں بھن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
فلم روز ݙکھاوݨی پوسی
ݙاڑھی یار مُناوݨی پوسی
سِر تے ٹوکری چاوݨی پوسی
مِلسی مُول نہ عیش اَمن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
کپڑے سب توں ودھ منگویسن
فیشنی برقعے کالے پیسن
سُرخی سُرمہ پوڈر لیسن
بے جا لڳسی تیݙا دھن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
جے نہ حق برابر ݙیسیں
سُنت رسول کوں کنڈ کر ویسیں
کیویں رَب کوں منہ ݙکھلیسیں
وقتی سنبھلݨ دی کر چن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
وݙی ذال کوں ویسیں بھُل
چھوٹی دے وچ ویسیں رُل
پچِھے ویسنی اَکھیں کھُل
ٻہسیں اَپݨی کھُتی کھَن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
شام سویرے لیسن جھیڑا
کھِلسی تیں تے سارا ویہڑا
جھیڑا آ نبڑیسی کیہڑا
تیکوں لڳسن سب دشمن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
کیندے کیندے آکھے لڳسیں
خرچہ پورا کر نہ سڳسیں
توں مزدور ہیں کے تیئں تڳسیں
بال تھی ویسن کئی درجن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
جیکر ݙوہیں ڳیاں رَل
ݙیسن تیݙا اَٹا مل
وݙی گھنسی ٻاہیں جَھل
چھوٹی خوب کُٹیسی کن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
ݙوجھی شادی ہے سکھ ڳالݨ
اوکھا ہے اَڄ ہک دا پالݨ
ݙو سو دا مَݨ تھی ڳے ٻالݨ
پنج سو ا مَݨ ملدے اَن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
چل نہ توں بےڈھنگی چال
توں نہ سڳسیں ٻال سنبھال
ایجھا تھیسیا بُرا حال
مِلسیا چندے نال کفن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
کالو یار دا ݙیکھ انجام
کھلے کھاندے صبح شام
گزری اوندی عمر تمام
پیروں راہݨے ننگے تن
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن
دنیا واقعی سچ ہے آہدی
ہک شادی دلنؔور حیا دی
ݙوجھی شادی ہے بربادی
کرݨے پوندن کئی کئی ون
سوکھا ودیں آکھیا من
نہ پر نیجیں ݙوجھی رن