استشراق: نسخیاں دے درمیان فرق
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
سطر ٢:
استشراق (Orientalism) تے مستشرق (Orientalist) ݙوہیں اصطلاحواں ہن، ایہ اصطلاحواں لفظی لحاظ نال بہت پراݨے نی۔ انگریزی زبان و ادب وچ انہاں دا استعمال اپݨے مخصوص اصطلاحی معناں وچ اٹھارویں صدی دے آواخر وچ شروع تھیا۔ تحریک استشراق صدیاں مصروف عمل رہی لیکن ایں دا کوئی باضابطہ ناں نہ ہئی۔ اربری آہدا ہے کہ مستشرق دا لفظ پہلی وار 1630ء وچ مشرقی یا یونانی کلیسا دے ہک پادری کیتے استعمال تھیا۔ انگلستان وچ 1779ء دے لڳ بھڳ تے فرانس وچ 1799ء دے قریب مستشرق خی اصطلاح رائج تھئی تے ول جلد ہی ایں نے رواج پاتا۔ سب توں پہلے 1838ء وچ فرانس توں شائع تھیوݨ والی لغت وچ استشراق دی اصطلاح درج ہے۔
==تعریف==
ایں دی مختلف ادوار وچ مختلف لوگاں نے الڳ الڳ تعریف بیان کیتی ہے، ایندے وچوں کجھ اہم ایہ ہن۔
* غیر مشرقی لوگاں دا مشرقی زباناں، تہذیب، فلسفے، ادب تے مذہب دے مطالعے وچ مشغول تھیوݨ دا ناں استشراق ہے۔
ہک جامع تعریف ایہ کیتی ڳئی ہے:
* مغربی اہل کتاب، مسیحی مغرب دی اسلام تے مشرق اتے نسلی تے ثقافتی برتری دے زعم دی بنیاد تے مسلماناں تے اہل مغرب دا تسلط قائم کرݨ کیتے مسلماناں کوں اسلام دے بارے وچ گمراہی تے شک وچ مبتلا کرݨ تے اسلام کوں مسخ شدہ صورت وچ پیش کرݨ دی غرض نال مسلماناں دے عقیدے، شریعت۔ ثقافت، تاریخ، نظام تے وسائل وبامکانات دا جیہڑا مطالعہ غیر جانبدارنہ تحقیق دے دعوے دے نال کریندن، اینکوں استشراق آکھا ویندے۔<ref>ڈاکٹر احمد عبد الحمید غراب، رؤیۃالاسلامیہ للاستشراق</ref>
لیکن ایں تعریف وچ ایہ خامی ہے کہ ایندے وچ سارا زور مستشرقیں کوں اسلام و مسلماناں تے کم کرݨ والیاں کوں آکھا ڳیا ہے جو ٹھیک نی کیونکہ ہر اوہ غیر مشرقی شخص جیہڑا مشرقی علوم، ادیان تے تہذیباں تے کم کریندے اوہ وی معروف معناں وچ مستشرق ہے۔
جبکہ ہک ہور عرب ڈاکٹر محمد ابراہیم الفیومی رودی، "بارت" دے حوالے نال لکھدن کہ مستشرقین دی اصطلاح وچ لفظ مشرق دا جغرافیائی مفہوم مراد نی بلکہ انہاں دے ہاں ایں اصطلاح استشراق و مستشرق وچ زمین دے اوہ خطے ہن جتھاں اسلام کوں فروغ حاصل تھیا۔
گویا لفظ مشرق توں مراد اسلامی ممالک ہن تے دنیائے اسلام کوں اوہ مشرق دے لفظ توں تعبیر کریندن۔ مشرق دے ایں مفہوم دے تحت مستشرقین دی عملی جدوجہد جنہاں خفیہ مقاصد دی غمازی کریندی ہے تے جنہاں دا اظہار کݙہیں کݙہیں بعض مستشرقین دی طرفوں تھیندا رہندے، انہاں کوں تے مستشرقین دے بے شمار علمی کارنامیاں تے انہاں دے مختلف طبقات کوں پیش نظر رکھدے ہوئے مستشرقین (مستشرق) ،
ایویں تعریف کیتی ونڄ سڳدی ہے:
* اہل مغرب بالعموم تے یہود و نصارٰی بالخصوص، جیہڑے مشرق اقوام خصوصا" ملت اسلامیہ دے مذاہب، زباناں، تہذیباں، تاریخ، ادب، انسانی قدراں، ملی خصوصیات، وسائل حیات تے امکانات دا مطالعہ معروضی تحقیق دے لبادے وچ اس غرض نال کریندن کہ انہاں اقوام کوں اپݨا ذہنی غلام بݨا کے انہاں تے اپݨا مذہب تے تہذیب مسلط کر سڳن تے انہاں تے سیاسی غلبہ حاصل کر کے انہاں دے وسائل دا استحصال کر سڳن۔ انہاں کوں مستشرقین آکھا ویندے اور جیں تحریک نال اوہ منسلک ہن اوہ تحریک استشراق سݙیندی ہے۔
==حوالے==
| |||