ترکمانستان
ترکمانستان، وسطی ایشیاء وچ ہے۔ ایہ یک اسلامی ملک ہے۔ترکمانستان کے دارلحکومت اشک آباد دے قریب پارتھیا دا علاقہ قدیم تہذیب دا گہوارہ ہے ،پارتھیا دی تہذیب وتمدن دا جائزہ گھدا ونجے تاں اس قدر مشترکات ہن کہ اس تے گندھارا تہذیب دا گمان تھیندا ہے ۔مدینة الاولیاء ملتان وچ کیتی ونجݨ والی کاشی کاری کوں اشک آباد دے دکاناں وچ وی ݙکھیج سگدے ۔
اے وی ہک حیرت انگیز حقیقت اے کہ بابائے قومؒ دے مزار دا ڈیزائن ترکمانستان دے شہر ”مرو“ وچ موجود سلطان سنجر دے مزار نال ٻہوں زیادہ ملدا جلدا ہے ، ݙیکھݨ توں لگدا ہے کہ جیویں ہیں ڈیزائن وچ معمولی تبدیلی دے بعد قائد اعظمؒ دا مزار تعمیر کیتا گیا ہے ۔قائد اعظم او واحد غیر ملکی ہیرو ہن جنہاں کوں اے اعزاز حاصل ہے کہ انہاں دی تصویر ترکمانستان وچ ڈاک ٹکٹ تے شائع کیتی گئی. اے ݙوہاں ملکاں دی طرفوں ہک ݙوجھے کیتے خیر سگالی دا اظہار ہئی کیونکہ پاکستان نے وی ترکمانستان دے بانی صدر ”سفر مراد نیازوف “ دی تصویر ڈاک ٹکٹ تے شائع کیتی ہئی ۔
تاریخ لکھو
ترکمانستان تے پاکستان دی تاریخ وچ مذہب،ثقافت تے روحانیت سمیت کافی کجھ مشترکہ ہے، اتھاں تک کہ اردو تے ترکمن زبان وچ اٹھ ہزار الفاظ وی مشترک ہن جیہڑی ہک حیرت انگیز حقیقت ہے ۔ اردو تے ترکمن زبان دے ݙو لغات وی ترتیب ݙتے گئے ہن لیکن بدقسمتی نال انہاں دی اشاعت دا سلسلہ برقرار نہیں رکھیج سگا ۔
تاریخ نال دلچسپی رکھݨ والے لوگ سلجوقی خاندان تے خوارزم خاندان تے تاریخ وچ انہاں دے چھوڑے گئے نقوش دے بارے وچ اچھی طرح ڄاݨدے ہن ۔ انہاں ݙوہاں خانداناں دا تعلق وی ترکمانستان نال ہے ۔ پاکستان دی بحریہ وچ تاں ہک جہاز (پی این ایس طغرل ) وی سلجوقی بادشاہ طغرل دے ناں نال منسوب ہے ۔ محمود غزنوی کوں پاکستان وچ اج وی ہک ہیرو دی حیثیت حاصل ہے ،ترکمانستان دے تاریخ داناں دے مطابق غزنوی خاندان نسلی طور پر ترکمن ہے ۔ کم لوگ ڄاݨدن کہ سیہون وچ محو استراحت عظیم روحانی ہستی حضرت لعل شہباز قلندرؒ ؒآذربائیجان وچ پیدا تھئے لیکن انہاں نے جس علاقے وچ تعلیم حاصل کیتی اج او ترکمانستان دا حصہ ہے ۔
ترکمانستان دا شہر مرو ہک دور وچ طویل عرصے تک اسلامی دنیا دا مرکز ریہا ہے تے ترکمانستان وچ اج وی اے کہاوت مشہور ہے کہ ” مرو دنیا دا بادشاہ ہے“۔ معروف صحابی حضرت اسلم بریدہ ؓ دا مزار وی مرو وچ ہی مرجع خلائق ہے ۔ ترکمانستان وچ حضرت اسلم بریدہ ؓ”بابابریدہ “ دے ناں نال مشہور ہن ۔ مرو وچ ہی خواجہ یوسف ہمدانی ؒ دا مزار وی مرجع خلائق ہے ،خواجہ یوسف ہمدانیؒ اپݨے عہد دے بے مثال صوفی خواجہ احمد یساویؒ دے ݙاݙا مرشد ہن تے بھارت دے شہر پاݨی پت وچ مدفون بزرگ شمس الدین ترکؒخواجہ احمد یساویؒ دے صاحبزادے ہن۔ خواجہ یوسف ہمدانی ؒ دے مریداں وچوں ہی ہک مرید حضرت خواجہ بہاالدین نقشبندؒ ہن جنہاں نے روحانیت دے مشہور سلسلہ نقشبندیہ دی بنیاد رکھی ، اے سلسلہ برصغیر پاک وہند وچ اج وی مقبول ہے ۔ معروف روحانی شخصیت شیخ نجم الدین کبریٰؒ دا مزار وی ترکمانستان دے شہر داشوغوز وچ ہی مرجع خلائق ہے ۔ ترکمانستان وچ ہی ایران دی سرحد دے قریب ”ماری “نامی علاقے وچ امیر المومنین حضرت علی ؓ دے غلام حضرت قمبر ؒ دا مزار شریف ہے ۔
ابونصر فارابی مسلم دنیا دے ہک عظیم سائنسدان ہن ، انہاں دا تعلق وی ترکمانستان وچ ہی ازبکستان دی سرحد دے قریب فاراب نامی علاقے نال ہئی۔ عمرخیام کوں اساں رہندی دنیا تک نی بھل سکدے کیونکہ اساں اج جیہڑا کیلنڈر استعمال کریندے ہیں او ایں سائنسدان دی مرو وچ موجود لیبارٹری وچ کیتی گئی تحقیق دا نتیجہ ہے ۔ریاضی کوں سائنس دی ماں آکھا ویندا اے تے ریاضی وچ صفر دا تصور ݙیوݨ والے موسی الخوارزمی وی ترکمانستان تے ازبکستان دے سرحدی علاقے نال تعلق رکھدے ہن ۔ ابن سینا نے وی ترکمانستان دے درس گاہواں توں ہی علم حاصل کیتا.
ٻاہرلے جوڑ لکھو
حوالے لکھو
- ہم سب بلاگ وچ خواجہ محمد کلیم دے لکھے گئے مضمون "پاکستان اور ترکمانستان کے رشتے" دے کجھ حصیاں دا سرائیکی ترجمہ