امب مندر
امب مندر (انگریزی: Amb Temples) سکیسر، خوشاب شہر، پاکستان اچ واقع اوہ منادر ہن جیہڑے ہݨ متروک تھی چکن۔ ایہ مندر سلسلہ کوہ نمک دے مغربی کناریاں تے واقع ہن۔ ایہ مندر تقریباً ستویں صدی عیسوی توں نانویں صدی عیسوی دے وسطی زمانے اچ تعمیر کیتے ڳئے جبکہ اُوں وقت ہندو کابل شاہی خاندان حکومت کریندا ہوندا ہئی۔
امب مندر، امب شریف گرانہہ دے قریب سلسلہ کوہ نمک تے وادی سون سکیسر دے پہاڑی سلسلے اچ واقع ہن۔ اِنہاں منادر دی طرز تے ݙوجھے ہندو منادر ٹلہ جوڳیاں تے کٹاس اچ وی موجود ہن۔
ہیئت و ساخت عمارت لکھو
امب دے منادر اچوں ہݨ باقی ݙو ہن جیہڑے تقریباً اپݨی اصل ہیئت و ساخت اچ موجود ہن۔ وݙا مندر جیہڑا 15 تا 20 میٹر بلند ہے، ہک مربع نما پایہ ستون تے تعمیر کیتا ڳیا ہے۔ کابل شاہی عہد اچ تعمیر کیتے ونڄݨ والے تمام منادر مربع نما پایہ ستون تے تعمیر تھئے۔ ہݨ اِیں وݙے مندر دی ترئے منزلاں باقی رہ ڳن جنہاں تک رسائی کیتے اندرونی جانب سیڑھیاں موجود ہن۔ ایہ مندر کشمیری منادر دی طرز تے تعمیر کیتا ڳیا ہے جیندے بیرونی چہار اطراف خوبصورت کشمیری طرز دے پھل تے نقاشی اٹ نال بݨائے ڳن ۔ داخلے دی محراب وی نقاشی دار ہے۔ بالائی سطح تے مندر دا تکون نما گوشہ کشمیری منادر توں مختلف ہے۔ امب مندر دی مشابہت دے ݙوجھے مندر کافرکوٹ اچ موجود ہن جنہاں دا طرز تعمیر تے معماری انداز بالکل ہکو جیہا ہی ہے۔ چھوٹا مندر وݙے مندر توں 75 میٹر مغرب دی جانب سلسلہ کوہ نمک دی ہک کھائی نال متصل واقع ہے۔ اِیندی بلندی 7 یا 8 میٹر ہے تے عمارت 2 منزلہ ہے۔ اِیں مندر اچ سیڑھیاں قدرے چھوٹے ہن لیکن اِیندا زیادہ تر حصہ منہدم تھی چکا ہے۔ سلسلہ کوہ نمک دے اِیں علاقے اچ منادر دی تعمیر دا کم سب توں پہلے کشان سلطنت دے عہد اچ شروع تھیا۔
بحالی و مرمت لکھو
انیہویں صدی عیسوی اچ انگریز برطانوی انجینئر الیگزینڈر کننگھم نے ایندا دورہ کیتا تے 1922ء توں 1924ء دی درمیانی مدت اچ اِیندی بحالی دا کم مکمل کیتا ڳیا جیندی نگرانی دیا رام ساہنی نے کیتی۔ مندر دے نودرات مختلف زمانیاں اچ لٹ گھدے ڳئے، بعد ازاں ایہ تاریخی نوادرات عجائب گھر، لاہور منتقل کر ݙتے ڳئے۔ ایہ منادر قانون مجریہ برائے تحفظ تاریخی عمارات و آثارِ قدیمہ 1975ء دے تحت محفوظ قرار ݙتے ڳن۔