البرٹ آئنسٹائن

البرٹ آئنسٹائن (Albert Einstein)، ویہویں صدی دا سب توں وݙا طبیعیات دان سمجھا ویندا ہے۔ جرمنی دے شہر اولم وچ 14 مارچ 1879ء کوں پیدا تھیا۔ پیو دا ناں ہرمین (Hermann Einstein) تے ماں دا ناں پالین (Pauline Koch) ہاسی۔

البرٹ آئنسٹائن

حالات زندگی

آئنسٹائن دا خاندان جرمنی دے خوشحال یہودی النسل خانداناں وچ شمار تھیندا ہئی۔ پیو کاروباری ہئی مگر زیادہ کامیاب نہ ہئی۔ جݙݨ آئنسٹائن چھی ورہیاں دا ہئی، ایہ لوگ میونخ آ ڳئے۔ ابتدائی تعلیم ہک کیتھولک مدرسہ وچ پاتی۔ اتھوں دا سخت ماحول ایں ٻال کوں ناگوار گزردا ہئی۔ 1894ء وچ آئنسٹائن کوں بورڈنگ مدرسہ وچ پچھوں چھوڑ کے، ایں دا پیو کاروباری وجوہات دی بناء تے خاندان سمیت اٹلی منتقل تھی ڳیا۔1902ء وچ آئنسٹائن دے والد دا انتقال تھی ڳیا۔ آئنسٹائن عارضی استاد دے طور تے مختلف جگہ کم کریندا ریہا، حتٰی کہ جون 1902ء وچ سوئٹزرلینڈ دے شہر برن دے patent دفتر وچ نوکری مل ڳئیوس۔ 1901ء وچ آئنسٹائن سویٹزرلینڈ دا شہری وی بݨ ڳیا۔ جنوری 1903ء وچ ملیوا نال شادی تھی ڳئیوس۔ پیٹنٹ دفتر وچ کم دے دوران وچ آئنسٹائن فزکس دے مسائل تے وی تحقیق کریندا ریہا تے ایں دوران وچ اوں نے اپݨی زندگی دے عظیم تریں مقالات شائع کیتے۔ کجھ محققین نے خیال ظاہر کیتا ہے، کہ آئنسٹائن دی تحقیق وچ ملیوا مارِک وی شریک ہئی۔ ایہ شبہات آئنسٹائن تے ملیوا دے خطوط نال پیدا تھئے جنہاں وچ آئنسٹائن "ساݙے نظریے" دا ذکر کریندا ہے۔ ایں دے علاوہ روسی سائنس دان Abraham Joffe نے مبینہ طور تے ایہ ݙسیا کہ جݙݨ آئنسٹائن نے اپݨے مقالے جریدہ Annalen der Physik کوں بھیجے تاں انہاں تے پیٹنٹ دفتر وچ کم کرݨ والے Einstien-Maric نامی کہیں شخص دے دستخط ہن۔

اہم مقالے

آئنسٹائن دا مقالہ جیہڑا جون 1905 وچ شائع تھیا، او خصوصی اضافیت (special theory of relativity) تے ہئی۔ اوندے نال زمان و مکاں کوں الگ الگ تصور کرݨ دی بجائے "وقت۔ فضاء" یا "زمان و مکاں " (space-time) دا نظریہ سامݨے آیا۔ پتہ چلا کہ اگر کوئی چیز زیادہ (مگر یکساں) سمتار نال حرکت کرے تاں جیہڑے مشاہد دے حوالے نال حرکت تھیندی پئی ہوسی، اوں مشاہد کوں اوں چیز دی کمیت زیادہ، لمبائی کم تے وقت آہستہ گزردا نظر آسی۔ البتہ روشنی دی رفتار سب کوں ہک ہی (تقریباً $\ 3\times 10^{8}metres/second$) نظر آسی۔ تے ایہ وی کہ کوئی مادہ چیز کوں تیز رفتار کریندے ہوئے روشنی دی رفتار تک نی پہنچایا ونج سڳدا۔ تے یکساں (uniform) سمتار نال سفر کرݨ والے جمودی حوالہ جاتی قالب (inertial frame of reference) وچ کوئی ایسا تجربہ ممکن نی جیندے نال جمودی حوالہ جاتی قالب وچ موجود مشاہد ایہ معلوم کر سڳے کہ اوہ یکساں سمتار (Velocity) نال سفر کریندا پیا ہے یا "ساکن" ہے۔ واضح رہے کہ اضافیت دا نظریہ اوندے توں پہلے ہنڈرک لورنٹز تے Henri Poincare پیش کر چکے ہن۔ آئنسٹائن نے ایہ اضافہ کیتا کہ ایسا تجربہ ناممکن ہوݨ دا اطلاق Maxwell دی برقناطیسی موجاں تے وی ہوندا ہے۔ ݙوجھے الفاظ وچ طیبیعات دے قوانین تمام غیر اسراعی (non-accelerated) جمودی حوالہ جاتی قالب وچ یکساں لاگو تھیندن۔

ہک ٻیا مقالہ جیہڑا ستمبر 1905ء وچ شائع تھیا۔ طبیعیات دی مشہور ترین مساوات $E=mc^{2}$ تے مشتمل ہئی، جس وچ مادہ تے توانائی دا آپس وچ تبدیل تھیوݨ ممکن ݙسیا ڳیا۔ حال وچ ہک محقق نے رائے ݙتی ہے کہ ایہ مساوات ہک اطالوی نے آئنسٹائن توں کجھ سال پہلے شائع کیتی ہئی، اگرچہ اضافیت نظریہ دے سیاق و سباق وچ نی۔