اسم مکبّر
اسم مکّبر دی تعریف:تصغیر دی ضد تکبیر ء ِ ۔ تکبیر دا لوظی معنی ء ِ ’’وݙا کرݨ‘‘ یا ’’وݙاتھیوݨ‘‘ یا ’’وݙا بݨاوݨ ‘‘ ۔لہٰذا او اسم جو کہیں اسم دی وݙائی بیان کرے یا کہیںاسم دی اصلی شکل کنوں وݙائی دا اظہار تھیوے یا اوندے وچ وݙائی دے معنی پاتے ون٘ڄݨ اسم تکبیر یا اسم مکبر اکھیندے ۔ جیویں جوڳنڈھ کنوں ڳنڈھڑ، ٹھیکری کنوں ٹھیکر مندھاݨی کنوں مندھاݨ ، ݙولی کنوں ݙول ، کنالی کنوں کنال وغیرہ وغیرہ. ایہ اسم مصغّر دا الٹ ہوندے۔
اسم مکبّربݨاوݨ دے قاعدے :
-1 کہیں وی مونث اسم دی اخیرلی ’’ی‘‘ کوں حذف کرݙتا ون٘ڄے تاں باقی اسم مکبر بچ ویندے ݙوجھے لوظیں ء ِ چ کہیں وی اسم دا صیغہ مذکر بطور اسم مکبّر استعمال تھیندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبر
اسم مونث
اسم مکبر
اسم مونث
اسم مکبر
ٻوٹی
ٻوٹ
تھالی
تھال
ݙولی
ݙول
پہاڑی
پہاڑ
تھڳڑی
تھڳڑ
ٹَٻری
ٹٻر
ٹوپی
ٹوپ
چھپری
چھپر
راگݨی
راڳ
ڈھینگری
ڈھینگر
طاقی
طاق
کُنالی
کنال
-2 بعض اسمائے مونث دے اخیر ء ِ چ آوݨ آلی ’’ی‘‘ کوں ’’الف‘‘ نال بدل کرئیں بݨݨ آلا اسم مذکر اسم مکبر دے طور تے استعمال تھیندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
ٹوکری
ٹوکرا
ݙوݙی
ݙوݙا
کٹوری
کٹورا
کہاڑی
کہاڑا
مولھی
مولھا
ٻانھی
ٻانھا
ٻڈھی
ٻڈھا
تَݙی
تَݙا
تِݙی
تِݙا
چَلھی
چَلھا
ٻکری
ٻکرا
چیڑی
چیڑا
-3 بعض اسمائے مونث جنھیں دے اخیر ء ِچ ’’ڑی‘‘ آندے تاں وت ’’ڑی‘‘ دی اخیرلی ’’ی‘‘ کوں حذف کرݙتا ون٘ڄے تاں باقی اسم مکبر بچ ویندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اَڳاڑی
اڳاڑ
ٻڈھڑی
ٻڈھڑ
ٻٹِوڑی
ٻٹوڑ
ٻناڑی
ٻناڑ
بھُڳڑی
بھُڳڑ
ٻتَڑی
ٻتڑ
ترڳڑی
ترڳڑ
ترنگڑی
ترنگڑ
تھِڳڑی
تھڳڑ
جھڑی
جھڑ
پھپھڑی
پھپھڑ
پلوڑی
پلوڑ
-4 بعض اسمائے مونث جنھیں دے اخیر ء ِ چ ’’ڑی‘‘ آندے تاں وت ’’ڑی‘‘ دی ’’ی‘‘ کوں ’’الف‘‘ نال بدل ݙتا ون٘ڄے تاں اسم مکبّر حاصل تھیندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
ٻیڑی
ٻیڑا
ٻڈھڑی
ٻڈھڑا
تَھڑی
تَھڑا
دَڑی
دَڑا
دیگڑی
دیگڑا
دَھڑی
دھڑا
رِہڑی
رہڑا
کُوکڑی
کُوکڑا
لَڑی
لڑا
-5 بعض اسمائے مونث یا مذکر نال ’’ڑ‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مکبر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبر
اسم مونث
اسم مکبر
اسم مونث
اسم مکبر
بگ
بگڑ
بھِلھ
بھِلھڑ
ٻوتھ
ٻوتھڑ
پڳ
پڳڑ
پَنڈ
پنڈڑ
تھَپ
تھَپڑ
جَھت
جھتڑ
جھَل
جھلڑ
چھل
چھلڑ
دَن
دَنڑ
لَپ
لپڑ
گلَٖھ
گلھڑ
-6 بعض اسمائے مونث /مذکر دے اخیرٔ ِچ ’’اڑ‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مکبّر بݨ ویندے جیکراسماء دے وچکار یا اخیر ء ِچ کوئی حرف علّت (ا،و،ی) آونجے تاں وت اوکوں حذف کر ݙتا ویندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
ٻوتھی
ٻتھاڑ
اُچ
اُچاڑ
پہاڑی
پہاڑ
ٻنی
ٻناڑ
جھِک
جھِکاڑ
کھاکھ
کھکھاڑ
-7 بعض اسمائے مونث /مذکر جنھیںدے اخیر اِ چ ’’الف‘‘ آون٘ڄے تاں وت اونہہ ’’الف‘‘ کو حذف کرݨ سیتی اسم مکبر بݨ ویندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
ٻکوٹا
ٻکوٹ
تِلولا
تلول
چَموٹا
چموٹ
چَپوٹا
چپوٹ
جھمبوٹا
جھمبوٹ
جھولا
جھول
ݙولا
ݙول
ڈھولا
ڈھول
سلھوٹا
سلھوٹ
غلولا
غلول
منجھولا
منجھول
پڑوٹا
پڑوٹ
-8 بعض اسمائے مونث /مذکر جنھیں دے اخیر ء ِ چ ’’ی‘‘ آندی ء ِ، تاں وت ’’ی‘‘ کوں حذف کر ݙتا ون٘ڄے تاں باقی اسم مکبر بچ ویندے تے بعض اسماء دی ’’ی‘‘ حذف کرݨ دے بعد باقی نال ’’اݨ‘‘ دا ودھارا کیتا ویندے جیویں
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
مندھاݨی
مندھاݨ
پراݨی
پراݨ
کھنبھاݨی
کھنبھاݨ
رَچھی
رچھاݨ
کَھݙی
کھݙاݨ
ٹِٻی
ٹٻاݨ
َمݙی
مڈاݨ
تھوبی
تھُباݨ
اَݙی
اݙاݨ
ݙپھی
ݙپھاݨ
واہی
وہاݨ
لَݙی
لݙاݨ
-9 بعض اسمائے مونث / مذکر جنھیں دے اخیر ء ِچ ’’ی‘‘ آندی ئِ ، تاں وت ’’ی‘‘ کوں حذف کرکے باقی نال ’’اں‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مکبر بݨ ویندے جیویں جو :
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
ٻنی
ٻناں
پِنی
پِناں
ݙنی
ݙناں
کُنی
کناں
مُنی
مناں
مَنھی
منھاں
-10 بعض اسمائے فارسی نال ’’شاہ‘‘ یا ’’شہ‘‘ دا سابقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مکبر بݨ ویندے جیویں جو:
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
اسم مونث
اسم مکبّر
باز
شاہباز
کار
شاہکار
راہ
شاہراہ
سوار
شہ سوار
شاہ
شہنشاہ
خرچ
شہ خرچ
پر
شہپر
رڳ
شہ رڳ
توت
شہتوت
تیر
شہتیر
زور
شہزور
-11 بعض اسمائے مونث / مذکر کنوں بے قاعدہ بݨݨ آلے اسم مکبر جیویں جو :
اسم مونث /مذکر
اسم مکبّر
اسم مونث / مذکر
اسم مکبّر
اسم مونث / مذکر
اسم مکبّر
بھنگی
بھَنگڑ
کھُتھڑا
کھتھڑ
ڈِھلا
ڈِھلُڑ
ٹُھلا
ٹھُلڑ
کلھوٹی
کلھوٹ
چِھلوٹا
چھلوٹ
گھنگھوٹی
گھنگھوٹ
پچھڑوٹی
پچھڑوٹ
مندھرا
مندھروٹ
ڳبھرو
ڳبھراٹ
کھنبھ
کھنبھلاٹ
ڄال
ڄلوٹ
-12بعض اسماء جہڑے جو اسم مکبر دے طور تے استعمال کیتے ویندن ۔آڑنگ، آکڑا،اَجڑ، آنھِل ، اندھیج، اڑانگھا ، اوجھ ، الوچ، اُک، اُلیل، انگرکھا، اُلاڑ، آنڈ، اُچاڑ، بٹھ، بوخر، بغلول، بھِلھ، بھینگ‘ ٻسکار،ٻلیم،ٻکھڑ، ٻانڈ، ٻانبھن، ٻاگھڑ ٻلا‘ٻڑکار، ٻکاٹ، ٻڑک، ٻڑھا، ٻسک، ٻگھیلا، ٻلانگ، ٻلیدھ، ٻوک، بھِکل، بھَنبھ، ٻدھاݨ، بھَبھوت، ٻٹََھل ،ٻگھ، ٻبھا، پمَݨ ، پَدھر، پھانگ، پھَݙا، پھلپھوٹ، پھُمݨ ، پھِٻر، تاخوں ، تاوڑی ، تراٹ، تراکڑ، ترڳڑ، ترنگڑ، تڑپھا، تغار، َتلونگ، تلھٹ، تنچھَڑ،تَنوݨ ،تاچھڑ، تنَھر، تھَنبھ، تھَٻا، ٹِڳ، ڈِھڳ،ٹِل، ِٹھٹھ، جمبیل ، جھنگ، جلال، جھپال، جھرونبھا، جھَجھر، جپَھا، چَکل، چِنگھاٹ، چخا، چکبھیڑ، چَکّل، چبِھڑ، چیتھڑ، ِجھرڑاٹ، خپڑ، چِکاٹ، دَھچر، دَرمڑ، دُناڑ، دیہہ، دُپھ، دھانک، دُھڑا، ݙندال، ݙھینگر، ݙاکݨی، ݙاٻݨ ، ݙنبھرا، ݙنبھ، راخس، رغیلا، ریپھڑ، رَچھ، رڑاٹ، زیپڑا، زَلّل، زنبوٹا، زُنبہ، سرانہہ، سندھاݨ، شاغلا، شَپڑ، سانڈھ، طبل، غربان، غرش، غروال، کڄڑ، کرنگھا، کوتھ، کھانبھا، کٻاڑ، کوڑھ، کھَنبھ، کھَݙ، کھپارا، کھول، کھلول،کَھنگر، گھاݨ گوگڑ، گھاگھر، گھاگھ، گھُرکاٹ،گُراڑا، گھرڑا، گھٻکار، گھمساݨ،ڳتھل، ڳلڑھ، ڳپل، ڳلَتھّا، ڳوسوں ، ڳپاٹ، گھانگھا، ڳلھوڑ، لٹھ، لیچڑ، لَچھّا، لوتھ، لُمب، لانگھا، مِہاڳ، میڑھ، مُول، مَم، ممَݨ، مڳتر، مسواݨ، مستوکڑ، مَچھّڈ، مکھڈ، متھنجݨ، ملپھ، مگر مچھ، مڑیچا، مݙیہہ، مریہہ، مَچ، مجھنگ، مچھیل، مَنگھ، وَڳ، وݙاݨ ، ولھر، وکھر، واچھڑ۔