ابو کامل الحاسب

ابو کامل شجاع بن اسلم بن محمد بن شجاع الحاسب، مصری انجینئر تے حساب دان ہن. انہاں دا زمانہ تریجھی صدی ہجری ہے. قدیم عربی مصادر وچ انہاں دی زندگی دے بارے وچ کوئی تفصیل نی ملدی، “اخبار العلماء باخبار الحکماء” وچ لکھا ہے :

“اوہ اپݨے وقت دے فاضل تے اپݨے زمانے دے عالم تے حساب دان ہن. انہاں دے علم توں طالبانِ علم فارغ التحصیل تھئے. ”

کجھ انہی الفاظ وچ ابن الندیم نے “الفہرست” تے ابن حجر نے “لسان المیزان” وچ انہاں دا تذکرہ کیتا ہے.

سائنسی خدمات

اے خوارزمی دے زمانے دے بعد دے سب توں وݙے حساب دان منے ویندے ہن. انہاں دی ریاضی تے فلکیات تے بہت ساری تصانیف ہن جیہڑیاں ایہ ہن :

• کتاب الجمع والتفریق
• کتاب الخطاین
• کتاب کمال الجبر وتمامہ والزیادہ فی اصولہ جیہڑی “کتاب الکامل” دے ناں توں مشہور ہے.
• کتاب الوصایا بالجبر والمقابلہ
• کتاب الوصایا بالجذور
• کتاب الشامل

اے اکھیج سڳدا ہے کہ انہاں نے الخوارزمی دی کتب توں بہت زیادہ استفادہ کیتا تے انہاں وچ بہت سارے مسائل واضح کیتے نیز اپݨی تصانیف وچ وی انہاں نے بہت سارے مسائل واضح کیتے تے انہاں کوں ایں انداز وچ حل کیتا کہ ایہ صرف انہی دا خاصہ رہا. انہاں دی کجھ ٻیاں تصانیف ایہ ہن :

• کتاب الکفایہ
• کتاب المساحہ والہندسہ
• کتاب الطیر (ایں کتاب وچ اݙݨ دے طریقے بیان کیتے گئے ہن. )،
• کتاب مفتاح الفلاحہ

ایں دے علاوہ انہاں دی جبرا تے حساب تے وی کافی تصانیف ہن. جبری کلیے حل کرݨ تے انہاں کوں ہندسی مسائل حل کرݨ کیتے استعمال کرݨ وچ اوہ اپݨے زمانے دے یکتا ہن. اوہ تیرہویں صدی عیسوی تک یورپ دے سائنسداناں کیتے ہک ریفرنس رہے.