ابو عمرو بن علاء بصریؒ

ابو عمرو بن العلا البصری التمیمیؒ، قراء سبعہ وچ شامل ہن. انہاں کوں ابو عمرو بصریؒ وی آکھا ویندا ہے. ولادت 68ھ مکہ وچ تھئی. انہاں دا پورا ناں زبّان بن العلاء ابن العريان بن عبد الله التميمی المازنی البصری ابو عمرو ہے. ایہ ابو عمرو بن العلاء بن عماد التمیمی بصرے دے رہݨ والے ہن۔ ائمہ رجال انہاں دی توثیق کریندے ہم۔ انھاں نے حمید بن قیس الاعرج یحیٰ بن یعمر، مجاہد بن جبیر، سعید بن جبیر، عکرمتہ البریری تے عبد اللہ بن کثیر توں قرآن پڑھا ہئی.

آپؒ دے حالاتِ زندگی

انہاں توں عبد الوارث بن سعید، حماد بن زید، معاذ بن معاذ، ہارون الاعور، یونس بن حبیب النحوی، یحیٰ بن مبارک الیزیدی، ابو بحر البکراری، خارجہ بن مصعب تے عبد الوہاب بن عطا وغیرہ نے قرآن پڑھا ہئی. حمید بن قیس الاعرج ابو صفوان المکی الاسدی، اسدیاں وچوں کہیں دے آزاد کردہ غلام ہن۔ مجاہد توں حدیث روایت کریندے ہن، انہاں توں ابو عمرو بن العلاء نے قرآن پڑھا ہئی۔ یحیٰ بن یعمر المروزی البصری مرو دے رہݨ والے ہن۔ بصرے وچ آ وسے ہن۔ ول مرو وچ قاضی وی مقرر تھئے ہن۔ بڑے ادیب ماہر عربیت عالم لغت تے مشہور نحوی ہن۔ حسین بن الولید، ہارون بن موسیٰ توں روایت کریندے ہن کہ قرآن مجید تے سب توں پہلے نقطے انھاں نے لائے۔ نحو وچ ابو الاسود الدولی دے شاگرد ہن۔

اِمام ابوعمرو بن العلاء البصری دے بارے اکابرین دے اقوال

انہاں تے مختصر مگر جامع تبصرہ جرح و تعدیل دے لحاظ نال پیش خدمت ہے :

1۔ امام ذہبی نے کہا: الإمام الکبیر المازني البصري النحوي، شیخ القراء بالبصرۃ ’’بہت بڑے امام مازنی بصری نحوی، بصرہ دے قاریاں دے شیخ‘‘

2۔ امام ابو عمرو الشیبانی نے آکھا: ما رأیت مثل أبي عمرو بن العلاء ’’میں ابوعمرو بن علاء جیہا (کوئی) نی ݙٹھا‘‘

3۔ امام یحییٰ بن معین نے آکھا: ’ثقہ‘

4۔ امام ابوعبیدہ نے آکھا: کان أعلم الناس بالقراء ات والعربیۃ والشعر وأیام العرب، وکانت دفاتر ملء بیت إلی السقف، ثم تنسک فأحرقہا۔ کان من أشراف العرب، مدحہ الفرزدق وغیرہ۔

5۔ قال ابو حاتم: لیس بہ بأس، اس وچ کوئی حراج نی.

6۔ وقال أبو عمر الشیباني: ما رأیت مثل أبي عمرو، میں ابو عمرو جیہا کہیں کوں نہ ݙٹھا.

7۔ امام شعبہ نے آکھا: أنظر ما یقرأ بہ أبوعمرو مما یختارہ فاکتبہ، فإنہ سیسیر للناس أستاذا، قال إبراھیم الحربي: کان أبوعمرو من أھل السنۃ۔

وفات

انہاں دی وفات سنہ154ھ وچ کوفہ وچ تھئی. اس وقت انہاں دی عمر 86 سال ہئی.