ابو الوفاء البوزجانی

ابو الوفاء البوزجانی (پیدائش: 10 جون 940ء — وفات: 15 جولائی 998ء) دا شمار اسلامی دور دے عظیم ریاضی داناں وچ تھیندا ہے۔ انہاں نے الجبراء تے جیومیٹری وچ ایسے نویں مسائل تے قائدے کڈھے جیہڑے اس توں بیشتر موجود نہ ہن۔ انھاں کوں مثلثات یعنی ٹرگنومیٹری دے اولین موجداں وچ شمار کیتا ویندا ہے۔عرب دے عظیم ترین ریاضی دان ہن، ریاضی دی ترقی وچ انہاں دا بہت بڑا کردار ہے۔

ابوالوفا

ریاضیاتی خدمات

انہاں دا ناں “ابو الوفاء محمد بن یحیی بن اسماعیل بن العباس البوزجانی” ہے، عددیات تے حسابیات دی تعلیم اپݨے ماموں ابی عبد اللہ محمد بن عنبسہ تے چاچا ابی عمرو المغازلی توں حاصل کیتی، وی سال دے تھئے تاں بغداد چلے گئے جتھاں اپݨی تصانیف، مقالہ جات تے اقلیدس، دیوفنطس تے خوارزمی دی کتب تے تشریحات دے وجہ خوب شہرت حاصل کیتی۔

مثلثات - ٹرگنومیٹری

مثلثات دے حوالے نال انہاں دی گراں قدر خدمات ہن۔ جنہاں وچ چند ہک مندرجہ ذیل ہن۔

$\sin(\alpha \pm \beta )=\sin \alpha \cos \beta \pm \cos \alpha \sin \beta$

${\frac {A}{\sin a}}={\frac {B}{\sin b}}={\frac {C}{\sin c}}$

فنِ تصویر سازی وچ وی انہاں دا بڑا کردار ہے۔ ایں حوالے نال انہاں دی کتاب “کتاب فی عمل المسطرہ والبرکار والکونیا” بڑی اہمیت دی حامل ہے۔ ایں کتاب وچ تصویر سازی تے ایندے کیتے آلات دے استعمال دے خاص طریقے درج ہن .

تصنیفات

انہاں دی قیمتی تے نفیس تصانیف ایہ ہن :

• کتاب ما یحتاج الیہ العمال والکتاب من صناعہ الحساب یہ کتاب منازل الحساب کے نام سے بھی مشہور ہے
• کتاب فیما یحتاج الیہ الصناع من اعمال الہندسہ
• کتاب اقامہ البراہین علی الدائر من الفلک من قوس النہار
• کتاب تفسیر کتاب الخوارزمی فی الجبر والمقابلہ
• کتاب المدخل الی الارتماطیقی
• کتاب معرفہ الدائر من الفلک
• کتاب الکامل
• کتاب استخراج الاوتار
• کتاب المجسطی

بوزجانی عرب تے مسلماناں دے سب توں مایہ ناز سائنس دان ہن جنہاں دے تجربات تے تصانیف دا سائنس دی ترقی وچ بڑا اہم کردار ہے، خاص طور تے فلک، مثلثات تے اصولِ تصویر سازی وچ، انہاں نے بڑے ہندسی تے جبری کلیے وضع کر کے تحلیلی ہندسہ دی دریافت دی راہ ہموار کیتی۔