ابو اسحاق ابراہیم الزرقالی

ابو اسحاق ابراہیم الزرقالی جینکوں الزرقالی تے ابن زرقالہ وی آکھا ویندا ہے، ہک عرب مسلمان ہیئت دان تے آلات ساز ماہر فلکیات ہئی۔ اس دا ناں مشہور الزرقالی ہے لیکن خیال کیتا ویندا ہے کہ اصل ناں الزرق اللہ ہے۔ جب کہ لاطینی زبان وچ اینکوں Arzachel یا Arsechieles توں ڄاݨا ویندا ہے، ایہ ناں Arzachel توں نظر ثانی شدہ ہے، جس دا مطلب ہے نقش گر۔

الزرقالی

سائنسی خدمات

الزرقالی نے اپݨی کتاب وچ ݙسیا کہ ستاریاں دے مقابلے میر اوج الشمس حرکت پزیر ہے۔ اس حرکت نال پیدا تھیوݨ والے تغیر دی پیمائش وی کیتی۔ اس اس تغیر دی مقدار ہر ݙو سو ننانوے عام سالاں دے سیکنڈ کیتے ہک ڈگری ݙسی جیہڑی 1204 زاویائی سیکنڈ سالانہ بݨدی ہے۔ ایہ پیمائش منطقۃ البروج (Zodiac) ہی دی سمت وچ کیتی گئی ہئی۔ دور جدید دے نازک تے حساس ترین آلات نال ایہ پیمائش 11.08 زاویائی سیکنڈ سالانہ نکلی ہے۔

طلیطہ کے جداول

الزرقالی دی پہلی کتاب طلیلہ دے جداول تے مشتمل ہے۔ اس دے ݙو لاطینی تراجم وی موجود ہن۔ اس وچ مطلع استوائی تے سورج، چندر تے سیاریاں دی مساواتاں کوں معلوم کرݨ نال متعلق الخوارزمی دا جدول ݙتا گیا ہے، اس دے علاوہ اس وچ البتانی دا جدول وی شامل ہے جس وچ طلع مائل، طالع اختلاف منظر، گرہن تے سیاریاں دی ترتیب جیہے موضوعات تے معلومات فراہم کیتی گئی ہن۔ تعدیل بروج توں متعلق ہرمس دا جدول اہتراز طریق الشمس یا آغاز تے اختتام توں متعلق ثابت بن قرہ دا جدول وی کتاب وچ موجود ہے۔ اس کتاب وچ ٹرگنومیٹری دی نسبتاں یعنی سائن، کوسائن، ٹینجٹ تے کوٹینجٹ دے نال کروگہ جیہے ہندوستانی عوامل دی پچھلے جداول وچ وی کافی حد تک تصحیح کیتی۔