ابنِ ماسویہ الخوزی
ابن ماسویہ دا پورا ناں، زکریا یحیی بن ماسویہ الخوزی اے. ماسویہ طبیب تھے تے پیؤ دی طرفوں سریانی تے ماں دی طرفوں صقلبی ہن، سامراء وچ جمادی الآخر 243 ہجری کوں وفات پاتی تے ورثے وچ کوئی چالیہہ دے قریب کتب تے مقالے چھوڑے .
کتاباں لکھو
ابن ماسویہ دے معروف کتاباں ایہ ہن :
- النوادر الطبیہ
- کتاب الازمنہ
- کتاب الحمیات
ایہ کتاباں کئی زباناں وچ ترجمہ تھی کے کئی واری شائع تھی چکیاں ہن .
انہاں دی غیر شائع شدہ کجھ تصانیف ایہ ہن:
- طبقات الاطباء
- کتاب الکامل
- الادویہ المسہلہ
- کتاب دفع مضار الاغذیہ
- علاج الصداع
- الصوت والبحہ
- الفصد والحجامہ
- کتاب الفولنج
- معرفہ العین وطبقاتھا
- کتاب الب رہان
- کتاب الاشربہ
- کتاب الجنین
- کتاب المعدہ
- کتاب الجذام
- کتاب السموم وعلاجہا
- کتاب المالیخولیا
- کتاب التشریح۔
[١] ابن ماسویہ دی طبی تصانیف دی ایہ طویل فہرست عباسی دورِ حکومت دے ابتدائی زمانے وچ انہاں دے ہک بہت وݙے کردار دی عکاسی کریندی ہے، طبی سائنس دی ترقی وچ ہݨ ماسویہ دا بہت بڑا کردار ہے، انہاں نے طبی سائنس کوں یکمشت کئی قدم اگوں دی طرف دھکیل ݙتا، طلبہ دی ہک کثیر تعداد انہاں دے حلقۂ درس توں فارغ التحصیل تھئی تے عرب دے وݙے اطباء سݙویجے.
ابنِ ماسویہ دا تاریخی طبی مشورہ لکھو
مچھلی تے کھیر نال نال جمع کرݨا شرعاً ممنوع نی البتہ اطباء اس توں منع کریندے ہن. علامہ ابن قیم رحمہ اللہ نے اپݨی کتاب ”الطب النبوی“ وچ ابن ماسویہ دے حوالہ نال لکھا ہے کہ ”جیہڑا شخص معدہ وچ کھیر تے مچھلی کوں جمع کرے اس دے نتیجے وچ اس کوں جذام برص یا نقرس (پیراں دے جوڑاں دی بیماری جیہڑی اکثر انگوٹھے وش ہوندی ہے) تھی ونجے تاں اوہ اپݨے نفس ہی کوں ملامت کرے (کیونکہ اس انہاں ݙو چیزاں کوں جمع کیتا)۔ ومن جمع فی معدتہ اللبن والسمک فأصابہ جذام أو برص أو نقرس فلا یلومن إلا نفسہ (الطب النبوی لابن قیم: ۱/۳۰۹، ط: دارالہلال، بیروت)۔ [٢]