ابدال (صرف)

ابدال دا لغوی معنی ئِ بدل ݙیوݨ جݙاں جو علم صرف دی اصطلاح ئِ چ ایندا معنی ئِ کہیں لوظ دی شکل تبدیل کرکے نویں شکل ݙے ݙیوݨ ݙوجھے لوظیں ئِ چ ابدال اونہہ حالت کوں آکھیا ویندے جیندے ئِ چ کہیں ٻئی زبان دے لوظ دے کہیں ہک حرف یا ہک توں زیادہ حروف تَہجّی کوں تبدیل کرکے اونہہ لوظ دی اصل شکل کوں بدل ݙتا ون٘ڄے ۔ مثال دے طور تے مہمان کوں مزمان ، جانور کوں زناور تے کفن کو خفن یا خفنی ئِ چ بدل ݙیوݨ کوں ابدال آکھیا ویندے ۔

۱

چھوٹے وقت کنوارے ویلھے __ لڳڑُم تیݙڑا دانگ

فریدؒ

کیچ ڳئیوں یار بروچل

نہ کل لدھڑو سانول ول

فریدؒ

۲

مہینوال نہال نہ کیتُم

چھݙ کلھڑی نال نہ نیتُم

فریدؒ

دل کھسدا ، بھیت نہ ݙسدا

تھی اوپرا دوروں ہسدا

فریدؒ

۳

کون آکھے او تے میں ہیں، ہکے آدم دی اُلھادھ

۴

دیکھ تن میݙے تے لیراں، پیا کریندا ہے کریر

۵

وقت کاظم تیݙے ہتھ کن جے کݙۂیں چھٹ پووے

۶

ہتھ ولا آسی نہ مُنہہ زور زناور وانگوں

۷

کوئی پندھیڑو تھکیا ہُٹیا شیت ہووے گھل دے وچ

قافلے والو! ذرا اجھکو، صدا ݙیندے ڄلوں

ریاض رحمانی

۸

جڳ بے اَرام کیوں ئِ

گھر گھر متام کیوں ئِ

قیس فریدی

۹

نہ رب پشاک پوائی ئِ نہ جھولی اݙݨی پئی ئِ

ننگیج ݙے کے کڄئِیںچا، پناوݨاں جو نہ ہا

قیس فریدی

اتے ݙتے ڳئے پہلے شعر ئِ چ داغ کوں دانگ، ݙوجھے شعر ئِ چ بلوچ کوں بروچل ، تریجھے شعر ئِ چ چھوڑ کوںچھݙ ، چوتھے شعر ئِ چ بھید کوں بھیت ، پنجویں شعر ئِ چ اولاد کوں الھادھ، چھیویں شعر ئِ چ جانور کوں زناور، ستویں شعر ئِ چ شاید کوں شیت، اٹھویں شعر ئِ چ آرام کوں ارام تے ماتم کوں متام جݙاں جو ناویں شعر ئِ چ پوشاک کوں پشاک تے ننگ کوں ننگیج ئِ چ بدل ݙتا ڳئے ۔